امروزه تراشه‌های مختلف از جمله مدارهای مجتمع یا آی سی (IC) مانند آی سی شارژ نقش بسیار مهمی در ساختار و عملکرد دستگاه‌ها و سیستم‌های مدرن دارند. این قطعات کوچک با توانایی پردازش اطلاعات و انجام وظایف گوناگون، به زندگی ما ارزش زیادی افزوده‌اند. یکی از موارد حیاتی در تولید و استفاده از این تراشه‌ها، روش اتصال آن‌ها به مدارها و دستگاه‌های الکترونیکی است. این اتصالات می‌توانند به دو شکل مختلف، یعنی آی سی های چسبی و غیرچسبی، صورت گیرند.
آی‌سی چسبی همان‌طور که از نام آن پیدا است، از مواد چسبنده برای اتصال به سطوح الکتریکی مورد نظر استفاده می‌کند. از سوی دیگر، آی‌سی غیرچسبی از روش‌های دیگری برای اتصال به مدار بهره می‌برد که از جمله آن‌ها می‌توان به اتصالات مکانیکی یا لحیم‌کاری اشاره کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی تفاوت‌های آی سی های چسبی و غیرچسبی بپردازیم و روش تعویض یا برداشتن آن‌ها را آموزش دهیم.
تفاوت آی سی چسبی و غیرچسبی چیست؟
آی سی های چسبی و غیرچسبی دو روش اتصال تراشه آی‌سی به برد یا سیستم‌های الکترونیکی هستند. آی‌سی‌های چسبی از چسب برای اتصال به سطوح الکتریکی بهره می‌برند و مزایایی از جمله استحکام بیشتر و مقاومت در برابر فشار و ضربه دارند. از سوی دیگر، آی‌سی‌های غیرچسبی از اتصالات مکانیکی یا لحیم‌کاری برای اتصال به برد استفاده می‌کنند که عملیات تعویض و تعمیر را ساده‌تر می‌سازد، اما ممکن است در برابر فشارهای خارجی مقاومت کمتری ارائه دهند. هر اتصال دارای مزایا و معایب خاص خود است و انتخاب بین این دو بستگی به شرایط و نیاز‌های خاص تعمیرات دارد.
چگونه آی سی چسبی از آی سی معمولی را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص آی سی های چسبی و غیرچسبی، یکی از روش‌های متداول این است که پس از خارج کردن مین (مِین یک نوع سیستم مدار چاپی کوچک است که معمولاً در دستگاه‌های الکترونیکی استفاده می‌شود) و قرار دادن آن زیر لوپ یا میکروسکوپ، اطراف آی‌سی را مورد بررسی قرار دهید. با توجه به نکات زیر می‌توانید دریابید که آی‌سی چسبی است یا غیرچسبی:
- آی‌سی چسبی: اگر در اطراف محل قرار گرفتن آی‌سی (زیر پایه‌ها) مقداری چسب مشاهده شود، این یعنی آی سی از نوع چسبی است. چسب معمولاً به صورت یک لایه نازک دور آی‌سی قرار دارد.
- آی‌سی غیرچسبی (معمولی): اگر چسب تنها زیر پایه‌ها قرار داشته و در اطراف خود آی‌سی، چسب مشاهده نشود، یعنی آی سی از نوع معمولی بوده و بدون استفاده از چسب به برد متصل شده است.
ابزار و لوازم موردنیاز برای تعویض آی سی چسبی و غیرچسبی
فرآیند برداشتن و تعویض آی سی های چسبی و غیرچسبی نیازمند ابزار و تجهیزات خاصی است که این فرآیند را ساده‌تر کرده و احتمال خطا را در آن کاهش می‌دهند. برای تعویض آی سی های چسبی و غیرچسبی، ابزارها و لوازم زیر را نیاز خواهید داشت:
- تیغ یا کاتر برای جدا سازی و برداشتن آی‌سی بدون آسیب به پایه‌ها یا برد
- سیم قلع برای از بین بردن قلع‌ها و آماده‌سازی برای تعویض
- پنس برای برداشتن و نصب آی‌سی و همچنین کارهای دقیق و لحیم‌کاری
- خمیر فلکسی برای پاک کردن و از بین بردن چسب‌های باقیمانده و پاک‌سازی محل اتصال
- لوپ برای مشاهده دقیق محل اتصال و جزئیات آی‌سی و برد
- هیتر برای گرم کردن آی‌سی و محیط با دماهای مشخص برای جداسازی
- هویه برای عملیات لحیم‌کاری در صورت نیاز به تعویض قطعات
- شابلون برای بازسازی و نصب مجدد پایه‌های آی‌سی به برد
- گیره برای نگه داشتن برد به صورت ثابت و جلوگیری از حرکت آن در حین عملیات تعویض
نحوه تعویض و برداشتن آی سی چسبی
روش تعویض آی سی های چسبی و غیرچسبی متفاوت بوده و برای تعویض آی‌سی‌های چسبی، می‌توانید از دو روش مختلف استفاده کنید. هر دو روش برای تعویض این قطعات مناسب هستند، اما حوصله و دقت بالا هنگام تعویض ضروری است تا هیچ آسیبی به برد یا قطعات دیگر وارد نشود. در ادامه هر دو روش را شرح می‌دهیم:
تعویض آی سی چسبی با استفاده از گرمای مستقیم
- با استفاده از تیغ یا کاتر، سعی کنید آی سی های چسبی و غیرچسبی را بدون آسیب رساندن به پایه‌ها جدا سازید.
- نازل سرصاف یا سرکج را برداشته و با هیتر آن را به دمای ۲۰۰ تا ۲۵۰ درجه برسانید.
- برد را در وضعیت ثابت قرار داده و ترجیحاً آن را با گیره مخصوص ثابت نگه دارید. برد را زیر لوپ قرار دهید.
- چسب را با استفاده از هیتر گرم کنید. هنگامی که چسب نرم شد، با کاتر داغ آن را بتراشید. هنگام تراشیدن چسب، دقت و ظرافت لازم را به خرج دهید تا به بقیه اجزا آسیبی وارد نشود.
- هیتر را به دمای ۳۰۰-۳۵۰ درجه رسانده و با استفاده از سر هیتر که به اندازه آی‌سی است، به پایه‌های آی‌سی حرارت دهید تا خمیر قلع آن ذوب شود.
- با استفاده از پنس و با دقت بالا، آی‌سی را بلند کنید.
- پس از جدا کردن آی‌سی، آن را زیر دستگاه لوپ قرار داده، دمای هیتر را تا ۲۵۰ درجه کاهش دهید و با حرارت دادن به آی‌سی، چسب را از پایه‌ها جدا کنید.
- برای پاک کردن باقیمانده چسب، از روغن فلکس، هویه و سیم قلع‌کش استفاده کنید.
- برای بازسازی پایه‌ها و تعویض آی سی های چسبی و غیرچسبی، باید از شابلون کمک بگیرید. در این مرحله باید پایه‌ها را شابلون زده و آی‌سی را در جای خود قرار دهید. از حرارت دادن مستقیم به آی‌سی خودداری کنید، زیرا باعث اتصالی کردن پایه‌های آن می‌شود.
تعویض آی سی چسبی توسط ماده حلال
- حدود دو قطره حلال را بر روی چسب آی‌سی بریزید و منتظر بمانید تا چسب حل شود.
- چسب حل‌شده را پاک کنید، دمای هیتر را به ۳۰۰ درجه برسانید و پایه‌های آی‌سی را حرارت دهید تا از صفحه برد جدا شود.
آموزش تعویض آی سی چسبی و غیر چسبی
همان‌طور که گفته شد، نحوه برداشتن آی سی های چسبی و غیرچسبی به دلیل تفاوت نحوه اتصال آن‌ها به برد، با یکدیگر متفاوت است. اکنون می‌دانید آی سی چسبی چگونه تعویض می‌شود، اما روش تعویض آی‌سی غیرچسبی به چه صورت است؟ برای برداشتن و تعویض آی‌سی غیرچسبی یا معمولی، می‌توان مراحل زیر را دنبال کرد:
- ابزارهای مورد نیاز شامل سری جهت گرم کردن، هویه، خمیر فلکسی، سیم قلع کش، لوپ و سری‌های مورد نیاز برای تعویض را آماده کنید.
- آی سی های چسبی و غیرچسبی را زیر لوپ قرار دهید تا دید بهتری داشته باشید. با استفاده از سری مناسب، دمای هیتر را به ۲۰۰-۲۵۰ درجه برسانید.
- هیتر را به آی‌سی و پایه‌ها نزدیک کنید تا قلع‌ها ذوب شوند.
- با استفاده از پنس، آی‌سی را با دقت و به سمت بالا برداشته و از برد جدا سازید.
- قبل از نصب آی‌سی جدید، مطمئن شوید که پایه‌ها و برد تمیز هستند.
سخن پایانی
آی سی های چسبی و غیرچسبی دو روش اتصال مختلف برای آی‌سی‌ها یا مدارهای مجتمع به برد الکترونیکی دستگاه‌ها و گوشی‌های هوشمند هستند. آی‌سی‌های چسبی از چسب برای اتصال به برد الکتریکی بهره می‌برند. این نوع اتصال معمولاً باعث مقاومت بیشتر در برابر فشار و ضربات خارجی می‌شود. از سوی دیگر، آی‌سی‌های غیرچسبی با استفاده از اتصالات مکانیکی یا لحیم‌کاری به برد متصل می‌شوند. این نوع اتصالات معمولاً در عملیات تعویض و تعمیر سریع تراشه‌ها مفیدند؛ اما در برابر فشارهای خارجی مقاومت کمتری ارائه می‌دهند. چه گوشی شما از آی‌سی چسبی استفاده کند و چه آی‌سی غیرچسبی، توصیه می‌شود تعمیر و تعویض آن را به یک متخصص بسپارید تا سایر اجزای گوشی شما دچار مشکل نشوند.
سوالات متداول
1- کدام یک از آی‌سی‌های گوشی از نوع چسبی هستند؟
آی‌سی‌های اصلی بر روی برد، مانند آی‌سی هارد و آی‌سی CPU از نوع چسبی هستند؛ در حالی که سایر آی‌سی‌های گوشی از نوع معمولی به شمار می‌روند.
2- برای آب کردن قلع پایه‌های آی سی باید هیتر را روی چه دمایی تنظیم کنیم؟
برای آب کردن قلع پایه‌های آی‌سی دمای هیتر باید بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ درجه تنظیم شود.
3- چرا از آی سی چسبی زیر BGA استفاده می‌شود؟
استفاده از چسب در این مورد برای عایق کردن پایه‌ها انجام می‌شود تا از ورود آب به آی‌سی جلوگیری کند. این اقدام همچنین باعث ایجاد اتصال بهتر و استحکام بیشتر در پایه‌های آی‌سی می‌شود که موجب رفع مشکلاتی مانند خاموش شدن گوشی پس از ضربه خوردن آن خواهد شد.
